Chế độ ăn tốt cho đường tiết niệu của mèo

Phòng ngừa và điều trị sỏi tiết niệu

Sỏi tiết niệu là sự tích tụ của các khoáng chất ở dạng cứng khi nồng độ của chúng đạt mức độ quá bão hòa trong nước tiểu. Sỏi có thể được hình thành từ nhiều loại khoáng chất khác nhau, dẫn đến nhiều tên gọi khác nhau tùy theo thành phần của chúng. Ở mèo, khoảng một nửa số sỏi tiết niệu là 'struvite', trong khi đại đa số còn lại là ‘calcium oxalate’.

Struvite là khoáng chất niệu được cấu thành từ NH₄⁺ (ammonium hay amoni), Mg²⁺ (magnesium hay magiê) và PO₄^3- (phosphate). Ba thành phần này thường có trong nước tiểu, và nếu ở nồng độ đủ lớn, chúng sẽ liên kết thành dạng tinh thể. Tinh thể struvite có thể tồn tại ở lượng ít trong nước tiểu và thường vô hại, cho đến khi nước tiểu bị kiềm hóa (pH > 7) và kích thích hình thành nhiều tinh thể struvite hơn, và nồng độ quá cao dẫn đến sự gắn kết các tinh thể với nhau tạo thành nút niệu đạo hay sỏi bàng quang. Do có cấu tạo từ magiê và phosphate, cũng như đặc tính cấu thành trong môi trường nước tiểu kiềm và có thể bị hòa tan trong môi trường nước tiểu axít, việc phòng ngừa và điều trị sỏi struvite ở mức độ nhẹ có được thực hiện bằng chế độ ăn giảm hàm lượng magiê và phốt pho, và axít hóa nước tiểu bằng việc giảm natri, bổ sung L-methionine, DL-methionine hay NH₄Cl (ammonium chloride). Trong trường hợp sỏi struvite đã hình thành quá lớn, hoặc có nguy cơ gây tắc niệu đạo, bác sĩ thú y có thể cân nhắc chỉ định phẫu thuật để loại bỏ sỏi ngay lập tức, tránh gây nguy hiểm.

Calcium oxalate là muối canxi của axit oxalic, CaC₂O₄ hay Ca(COO)₂. Tương tự như tinh thể struvite, tinh thể calcium oxalate có thể tồn tại trong nước tiểu ở lượng ít, và cũng tăng về số lượng và gắn kết thành sỏi khi gặp một số điều kiện nhất định. Tuy nhiên, khác với sỏi struvite được kích thích hình thành trong nước tiểu kiềm và có thể hòa tan trong nước tiểu axít, sỏi calcium oxalate lại có thiên hướng được tạo ra trong môi trường nước tiểu quá axít và không thể bị hòa tan bằng việc thay đổi pH nước tiểu. Mèo gặp tình trạng tăng canxi trong máu và nước tiểu cũng tăng khả năng hình thành sỏi calcium oxalate. Chế độ ăn cho mèo giúp phòng ngừa hình thành hoặc tái phát sỏi calcium oxalate sẽ giảm về lượng canxi và oxalate, cũng như kiểm soát pH nước tiểu ở khoảng trung tính (~ 6.5). Một khi sỏi calcium oxalate đã hình thành, phẫu thuật gần như là phương án duy nhất được chỉ định để loại bỏ sỏi.

Mặc dù các loại khoáng chất trong chế độ ăn có thể được gia giảm và kiểm soát, cũng như pH nước tiểu có thể được điều chỉnh trong nỗ lực phòng tránh hình thành sỏi bàng quang tối đa có thể, việc uống nước của mèo vẫn là yếu tố căn bản, rất quan trọng và không nên bị xem nhẹ. Uống nhiều nước, đặc biệt với mèo ăn thức ăn khô, giúp pha loãng nước tiểu và giảm khả năng tinh thể kết tập hình thành sỏi. Ngoài ra, trong quá trình hòa tan sỏi struvite bằng nước tiểu axít, việc kích thích uống nước nhiều và tiểu tiện nhiều cũng giúp quá trình bào mòn sỏi được diễn ra nhanh hơn. Do mèo là loài rất kén và ít uống nước, chủ nuôi cần lưu ý sở thích uống nước của mèo (cách uống, vị trí uống, thời điểm uống, loại nước uống) và cố gắng đáp ứng để mèo chịu uống nước nhiều nhất có thể. Bên cạnh việc luôn cung cấp nước sạch, có thể xen kẽ thêm thức ăn ướt (dạng patê, dạng thạch hoặc hạt khô ngâm nước ấm) hoặc thay toàn bộ bằng thức ăn ướt để mèo hấp thu thêm lượng nước qua đồ ăn một cách tự nhiên.