Thức ăn chó mèo: Hiểu đúng về chất béo (P2)

Trong phần đầu tiên, chúng ta đã đề cập những điều cơ bản về chất béo - lượng calo chứa và tại sao động vật lại cần, cũng như một số bệnh có thể cần hạn chế chất béo. Mặc dù, về tổng thể, động vật cần chất béo như một nguồn năng lượng, tuy nhiên loại chất béo cũng rất quan trọng. Không phải tất cả chất béo đều giống nhau; mỗi loại chất béo được sử dụng trong thức ăn của thú cưng và con người, dù là mỡ lợn, mỡ gà, dầu ngô hay dầu dừa, đều được tạo thành từ các axit béo khác nhau và nhiều axit béo có liên quan đến sức khỏe.

Các chất dinh dưỡng thiết yếu là những chất mà động vật không thể tự tạo ra và phải hấp thu từ thức ăn. Axit béo linoleic, một axit béo omega-6, là chất cần thiết cho tất cả các loài động vật. Động vật thiếu axit linoleic có thể hình thành một số vấn đề sức khỏe như da và lông kém, tăng trưởng bất thường ở động vật non, và hệ thống miễn dịch suy yếu. Bảng dưới đây cho thấy lượng axit béo quan trọng này trong các loại chất béo thông thường mà thú cưng ăn. Lưu ý rằng dầu dừa và dầu ô liu không phải là nguồn chất béo lý tưởng, thay vào đó dầu ngô chính là nguồn tốt nhất. Để thay thế dầu ngô, bạn sẽ cần 30 lần dầu dừa tương ứng để thu được lượng axit linoleic tương ứng.

Bảng 1. Nồng độ axit linoleic trong các loại chất béo mà thú cưng thường ăn

Vai trò của axit béo omega-3 và omega-6 trong thức ăn và cơ thể

Các axit béo khác được coi là thiết yếu cho hầu hết các loài động vật là axit alpha-linolenic (ALA) và/hoặc axit eicosapentaenoic (EPA) và axit docosahexaenoic (DHA), tất cả đều là axit béo omega-3. EPA và DHA được tìm thấy trong cá nước lạnh hoặc dầu cá, các sản phẩm làm từ tảo, hoặc dầu nhuyễn thể. ALA được tạo ra bởi thực vật; hạt lanh và hạt chia đều giàu axit béo này.

Khi nói đến lợi ích cho sức khỏe thú cưng, EPA và DHA có vẻ tốt hơn nhiều so với ALA. Một số loài, như người và chó, có thể chuyển đổi ALA thành DHA và EPA nhưng quá trình này không mấy hiệu quả. Mèo không thể thực hiện việc chuyển đổi này. Do đó, để cung cấp các axit béo omega-3 hữu ích nhất cho chó và mèo, bạn nên sử dụng dầu cá (chứa EPA và DHA) thay vì hạt lanh, hạt chia, hoặc các nguồn axit béo omega-3 từ thực vật khác.

Các bằng chứng hiện tại cho thấy để có sức khỏe tối ưu, động vật cần một hỗn hợp các axit béo omega-6 và omega-3, nhưng liều lượng và tỷ lệ lý tưởng của 2 loại này vẫn chưa được xác định. Nhiều thức ăn của người và thú cưng chứa nhiều omega-6 nhưng ít omega-3 và các loại thức ăn này có liên quan đến việc tăng viêm (mặc dù vẫn chưa rõ mức độ nghiêm trọng của điều này về mặt lâm sàng trên thú cưng). Lý do cho mối liên hệ giữa axit béo và viêm là cơ thể sử dụng các axit béo này (cả omega-3 và omega-6) để tạo ra các hợp chất liên quan đến phản ứng đối với chấn thương và nhiễm trùng. Omega-6 thường được sử dụng để tạo ra các hợp chất “khuấy động” quá trình viêm, trong khi omega-3 liên quan nhiều hơn đến các hợp chất giúp giảm viêm sau khi đã hoàn thành nhiệm vụ. Đây là lý do tại sao chúng ta có thể từng nghe nói rằng omega-6 thúc đẩy viêm trong khi omega-3 thường được coi là kháng viêm. Đây cũng là lý do tại sao dầu cá thường được sử dụng để hỗ trợ các vấn đề sức khỏe liên quan đến viêm, chẳng hạn như viêm khớp.

Tuy nhiên, quá nhiều hoặc quá ít bất kỳ loại axit béo thiết yếu nào cũng có thể có tác động xấu đến sức khỏe, vì vậy không phải omega-6 luôn xấu và omega-3 luôn tốt, đây là một quan niệm sai lầm phổ biến. Khi nhắc đến dầu ngô hoặc các nguồn omega-6 khác, mục tiêu là cung cấp đủ để giữ cho cơ thể khỏe mạnh, nhưng tránh dư thừa. Miễn là tổng lượng axit béo và tỷ lệ giữa chúng được kiểm soát trong thức ăn (bởi nhà sản xuất thức ăn hoặc chuyên gia dinh dưỡng lên công thức tự nấu), bạn không cần phải lo lắng về việc một số loại chất béo gây viêm nhiều hơn các loại khác.

Liệu chúng ta có thể thay thế chất béo này bằng chất béo khác trong công thức tự nấu không. Tất cả phụ thuộc vào việc liệu chất béo đó có được thêm vào thức ăn để cung cấp một axit béo thiết yếu nào hay không. Nếu có, nó có thể không thể thay thế được. Ví dụ, liệu dầu dừa hoặc dầu cá có thể được sử dụng thay cho dầu ngô không? Vì dầu ngô trong công thức thường được sử dụng để cung cấp axit linoleic, dầu dừa và dầu cá sẽ là những lựa chọn thay thế rất kém vì dầu dừa rất ít axit béo thiết yếu này và dầu cá được sử dụng như một nguồn omega-3, không phải omega-6. Dầu canola có thể được sử dụng thay cho dầu ngô như một nguồn cung cấp linoleic, nhưng như bạn có thể thấy từ bảng trên, cần sử dụng gấp đôi lượng, vì vậy lượng chất béo tổng thể của thức ăn sẽ cao hơn.

Mặt khác, nếu chất béo được sử dụng chỉ như một nguồn calo, một số loại chất béo hoặc dầu có thể được sử dụng và lựa chọn lý tưởng là những loại không chứa nhiều omega-6 hoặc omega-3 như bơ, mỡ lợn, mỡ bò, dầu dừa, hoặc dầu ô liu.