Bệnh Marek ở gà (teo chân gà hay ung thư gà) là bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ chết cao. Vi rút thuộc nhóm Herpes là nguyên nhân gây bệnh, lây truyền qua đường hô hấp, tiêu hóa. Qua bài viết này sẽ cho bạn các để phòng và điều trị hiệu quả nhất.
Nguyên nhân bệnh marek’s ở gà là gì? Con đường lây truyền của bệnh
Bệnh marek ở gà được phát hiện đầu tiên do Jozsef Marek – người gốc Hungary với tên gọi là chứng viêm đa dây thần kinh (polyneuritis) vào năm 1906. Mãi đến năm 1926 ông mới xác định được nguyên nhân gây bệnh là do virus.
Virus Họ Herpesviridae
Bệnh Merek’s ở gà do virus thuộc nhóm Herpese B được Biggs và Churchill xác định vào năm 1967. Tính đến nay có 3 chủng được tìm ra và chủng – serotype 1 là quan trọng nhất ở trên gà vì khả năng tạo khối u gây độc lực. Vi rút gây bệnh Merek’s có thể tồn tại trong phân gà 6 tháng hay trong nang lông gà 4-5 tháng vì vậy khi phòng bệnh cần lưu ý vệ sinh chuồng trại.
Virus gây bệnh Marek’s có thể bị tiêu diệt bởi các thuốc sát trùng thông thường và bị bất hoạt bởi pH = 3 hoặc pH = 11 trong khoảng 10 phút. Nhiệt độ càng cao thì virus chết càng nhanh. Cụ thể: 370C trong 18 giờ, 560C trong 30 phút, 600C trong 10 phút. Tuy nhiên virus tồn trại trong phân và trong nang lông gà thì rất lâu từ 6 tháng đến 1 năm.
Đọc thêm: Crd – Bệnh hô hấp mãn tính trên gà và cách phòng trị
Đường truyền lây của bệnh Marek’s
Bệnh marek’s trên gà có thể lây qua đường hô hấp từ gà bệnh sang gà khỏe, do mầm bệnh Marek’s có trong nang lông, vảy da gà bong tróc của gà bệnh và mầm bệnh có trong bụi. Bệnh có thể lây qua đường tiêu hóa như thức ăn, nước uống, dụng cụ chăn nuôi mang mầm bệnh và nhà máy ấp trứng bị nhiễm mầm bệnh từ nang lông. Vì vậy sẽ lây lan nhanh giữa các con bệnh với con khỏe. Bệnh không lây từ gà mẹ sang trứng. Gà con một ngày tuổi dễ cảm nhiễm với bệnh marek, gà thường phát bệnh sau 6 tuần tuổi. Nhận biết sớm triệu chứng bệnh để có biện pháp phòng cho các đàn khác trong trại.
Triệu chứng lâm sàng và bệnh tích.
Tùy thuộc vào độc lực của chủng virus gà mắc bệnh marek’s có thể biểu hiện qua thể mãn tính hay cấp tính. Thời gian nung bệnh trên 2 tuần. Mỗi cá thể có những triệu chứng lâm sàng điển hình riêng.
Thể mãn tính
Xảy ra chủ yếu rơi vào lứa từ 2 đến 7 tháng tuổi, tỷ lệ chết dao động từ 10-15. Để nhận biết thể mãn tính dựa vào đặc điểm của thể mắt, thể thần kinh và thể da.
Bệnh tích gà bị Marek’s thể mãn tính là thấy xác gà gầy, viêm và tăng sinh giây thần kinh ngoại biên, cơ bị teo.
Thể viêm mắt
Làm gà có biểu hiện bị mù do viêm kéo dài, nhận biết qua đồng tử bị méo mó lệch sang một bên. Nếu ở giai đoạn sớm thì hiện tượng viêm mắt nhẹ Mống mắt có màu da cam chuyển sang mống mắt có màu xám đen do sự xâm nhiễm của tế bào lympho. Gà mẫn cảm với ánh sáng, phản xạ mổ thức ăn kém dần đi.
Thể thần kinh
Là thể quan trọng khi nhận biết bệnh marek’s trên gà. Gà đi lại khó khăn do liệt một hay hai chân hoặc cánh. Gà chết do thở khó khăn vì dây thần kinh giao cảm bị liệt, hoặc chết đói và khác do viêm dây thần kinh đùi làm gà không thể đi lại. Giây thần kinh đùi to gấp 4-5 lần bình thường.
Thể da
Trên da có nhiều u nhỏ đặc biệt ngay ở các lổ chân lông của gà bệnh.
Thể cấp tính
Lứa tuổi chủ yếu trên gà 6 – 9 tuần (tuy nhiên cũng có trên gà 3-4 tuần tuổi). Gà chết đột ngột, chưa có biểu hiện thần kinh cục bộ. Tỷ lệ chết phụ thuộc vào độc lực của virus, đường lây nhiễm, độ tuổi. Tỷ lệ chết có thể lên đến 60-70%. Bệnh tích các khối u ở nội tạng như là ở tim, gan, lách, thận, phổi, buồng trứng, dạ dày tuyến, dịch hoàn. Các khối u có hình hạt, hoặc tràn lan không có ranh giới với tổ chức bình thường. Các khối u này làm cho gan, lách sưng to hơn nhiều lần so với bình thường.
Chẩn đoán bệnh Marek
Có thể dựa vào các đặc điểm dịch tể, biểu hiện tâm sàng và các bệnh tích đặc trưng có thể chẩn đoán được phần nào.
Chẩn đoán bệnh Marek’s cần phân biệt với bệnh Leukosis, nhiễm độc tố nấm mốc ở gà
Khi chẩn đoán bệnh marek’s ở gà cần so sánh với bệnh Leukosis để có kết quả tốt nhất. Dưới đây là một số so sánh ở đặc điểm và bệnh tích.
| Bệnh Marek’s | Lymphoid Leukosis | |
|---|---|---|
| Đặc điểm | Lớn hơn 6 tuần tuổi Bị liệt ở chân, cánh Tỷ lệ bệnh trên 5% | Lớn hơn 14 tuần Không có dấu hiệu bị liệt Ít hơn 5% |
| Bệnh tích | Sưng dây thần kinh Túi fabicius sưng hoặc teo U ở da, cơ và nội tạng | Không sưng dây thần kinh Túi fabicius có khối u Hiếm có u ở da, cơ |
Đọc thêm: Bệnh Leukosis ở gà
Chẩn đoán bệnh marek’s của gà ở phòng thí nghiệm
Khi nghi ngờ gà bệnh Marek’s chúng ta có thể lấy mẫu bệnh phẫm như: Gan, lách, thận, dạ dày tuyến,… để kiểm ma mô bệnh học hoặc chạy PCR.
Đối với gà đã tiêm vaccine Marek’s chúng ta có thể kiểm tra hiệu quả chủng ngừa vaccine bằng cách lấy mẫu lông gà lúc 5-6 tuần tuổi để kiểm tra PCR. Xem kết quả dương tính có trùng với loại vaccine đã tiêm hay không.
- Nếu kết quả dương tính trùng với loại vaccine là chủng ngừa đã đạt.
- Nếu kết quả dương tính với chủng môi trường chứng tỏ gà này đã nhiễm virus từ môi trường.
- Nếu kết quả âm tính chứng tỏ tiêm vaccine không đạt (tỷ lệ tiêm vaccine cho gà không cao hoặc vaccine không đạt)
Cách điều trị bệnh Marek ở gà
Như đã biết từ nguyên nhân gây bệnh marek là do virus gây ra, hiện tại thì vẫn chưa có thuốc đặc trị. Chỉ có thể sử dụng thuốc hỗ trợ như là vitamin C và kháng sinh phòng bệnh thứ phát ở những con khỏe mạnh. Nên loại thải gà bệnh ra khỏi đàn và tiêu hủy gà bệnh.
Phòng bệnh Marek ở gà
Công tác phòng bệnh Marek ở gà được chia thành 2 giai đoạn chính:
- Khi chưa có dịch
- Khi dịch bùng phát
Khi chưa có dịch
Trang trại gà chưa có dịch Marek có thể phòng bệnh bằng những biện pháp sau:
- Biện pháp tốt nhất là vaccine để phòng bệnh cũng như áp dụng an toàn sinh học để đảm bảo sức khỏe cho đàn gà.
- Biện pháp an toàn sinh học tốt sẽ làm giảm sự phơi nhiễm.
- Cùng nhập cùng xuất gà ra vào trại
- Quản lý chặt chẽ con người cũng như phương tiện ra vào trại đều có sát trùng để ngăn ngừa bệnh lây lan.
- Sát trùng chuồng trại định kỳ một tuần/ lần.
- Quản lý đàn tốt, dinh dưỡng hợp lý giảm thiểu stress cho gà ở các giai đoạn khác nhau như chuyển giao thời tiết và vận chuyển gà.
- Hỗ trợ thêm dung dịch uống khoáng Biosol Poultry cũng như Vitamin C trong các giai đoạn này để tăng cường miễn dịch cho đàn.
- Tiêm phòng vacxin cho bệnh Marek ở gà con từ giai đoạn mới nở 1 ngày tuổi là phương pháp được áp dụng phổ biến tại Việt Nam, đem lại hiệu quả phòng bệnh tốt cho những đàn gà được làm vaccine đúng kỹ thuật.
Khi bùng dịch Marek ở gà
Báo cho bác sĩ thú y cơ sở, không vứt sát chết bừa bải, không bán chạy. Nên tiêu hủy gà bệnh, gà chết, lông và phân gà bị bệnh. Tăng cường tiêu độc khử trùng chuồng trại, tuyệt đôi không nhập gà mới về nuôi cùng khu với gà đang bệnh. Để trống chuồng ít nhất 6 tháng trước khi hả lứa mới vào.
Cuối cùng, Tiến Thắng VET rất vui khi gửi đến bạn những thông tin bổ ích về Bệnh marek trên gà. Mọi thắc mắc và cần hỗ trợ thêm thông tin bạn vui lòng liên hệ với mình nhé!