Tin tức
KIỂM SOÁT RUỒI TRONG CHĂN NUÔI GÀ
Table of Contents
Ruồi là một trong những động vật trung gian truyền ở nhiều nghiên cứu cho thấy, ruồi có thể làm lây lan một số mầm bệnh nghiêm trọng như: Cúm gia cầm, Cầu trùng, E. coli, Newcastle, IB, Giun tròn, Salmonella spp., Sán dây...
Trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm thích hợp, quần thể ruồi có thể sinh sản và phát triển nhanh chóng gây khó khăn trong việc kiểm soát dịch bệnh.
Do đó, việc triển khai các biện pháp kiểm soát ruồi hiệu quả đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát an toàn sinh học và phòng ngừa, hạn chế lây lan mầm bệnh vào trại.
Vòng đời của ruồi
Hình 1. Vòng đời của ruồi (The poultry site, 2018)
Ruồi sẽ đẻ trứng trên các chất hữu cơ (rác thải, phân) đang phân huỷ, có độ ẩm 50-85%...(rất khó quan sát bằng mắt thường). -> Sau 8-16 giờ, trứng sẽ phát triển thành ấu trùng, chiếm 80-90% tổng số cá thể trong quần thể ruồi. -> Ấu trùng phát triển qua 3 giai đoạn lột xác, kéo dài từ 3 ngày đến vài tuần. -> Sau đó, ấu trùng sẽ chuyển sang giai đoạn nhộng.
Điều kiện môi trường bất lợi, nhộng có thể tồn tại trong đất, chất độn chuồng 2-10 ngày trở thành ruồi. Ruồi trưởng thành có thể tồn tại trong 3-4 tuần, con cái có thể đẻ hơn 700 trứng.
Ruồi hoạt động chủ yếu vào ban ngày, nhiệt độ thường hoạt động 20-25°C với phạm vi di chuyển từ 0,8 đến 3,2km, ở nhiệt độ trên 35°C, ruồi thường giảm hoạt động, ở mức nhiệt dưới 10°C ruồi không hoạt động nhưng vẫn có thể duy trì sự sống
Nguy cơ truyền lây mầm bệnh
Ruồi là vector trung gian truyền lây khoảng hơn 30 mầm bệnh cho gà (Barin và cộng sự, 2010), như: Cúm gia cầm, Cầu trùng, E. coli, Newcastle, IB, Salmonella spp., Sán dây, Giun tròn...
Nếu ăn phải hay tiếp xúc trực tiếp với ruồi ở bất kì giai đoạn nào của vòng đời có chứa mầm bệnh thì gà đều mắc bệnh.
- Khi dịch Cúm gia cầm bùng phát, trong vòng 24 giờ đã phát hiện virus trên ruồi tại khu vực xảy ra dịch bệnh. (kết quả khảo sát của Sawabeet và cộng sự (2006))
- Nếu vector ruồi mang mầm bệnh Cúm gia cầm H5N1 đến trại trong vòng 7 ngày sau khi tiếp xúc toàn bộ đàn gà có thể tỉ lệ chết đến 100% qua đường tiêu hoá. (Nghiên cứu của Wanaratana và cộng sự (2023)
- Khu vực xảy ra dịch bệnh Newcastle thì ruồi có dương tính với virus gây bệnh này. (Chakrabarti và cộng sự (2007))
> Đây là mối nguy cơ phát tán mầm bệnh cho các trại, nếu có khu vực xung quanh có ruồi xâm nhập và tiếp xúc với thức ăn, nước uống hoặc vật nuôi khoẻ mạnh. Bên cạnh đó, Ruồi có thể làm lây lan vi khuẩn Campylobacter spp., Salmonella spp. trên gà (Choo và cộng sự (2011)). Do đó, ở những trại có mật độ ruồi cao sẽ làm tăng nguy cơ gà mắc bệnh, gây khó khăn cho việc kiểm soát an toàn sinh học trong trại hiệu quả.
Các biện pháp kiểm soát ruồi trong trại gà
Xây dựng theo mô hình chuồng kín
Việc xây dựng mô hình chuồng kín, sẽ giúp người chăn nuôi kiểm soát được, các nguồn lây nhiễm từ môi trường bên ngoài vào trong trại. Hạn chế được nhiều nguy cơ tiềm ẩn như ruồi xâm nhập vào khu vực chuồng nuôi, làm tăng rủi ro lây lan mầm bệnh vào trại.
Mô hình chuồng nuôi kín cần một số thiết bị cần thiết cần phải có như sau:
- Hệ thống quạt hút -> để kiểm soát tiểu khí hậu chuồng nuôi
- Hệ thống làm mát
- Hệ thống cung cấp nước và thức ăn
- Hệ thống chiếu sáng
Hình 2. Chăn nuôi theo mô hình chuồng kín
Lắp đặt lưới chắn ruồi
Đối với những trại nằm trong khu vực chăn nuôi tập trung hay gần vườn trái cây (vì hay sử dụng phân gà để làm phân bón hữu cơ nên tạo điều kiện để ruồi sinh sản và phát triển). Đây là yếu tố nguy cơ làm cho ruồi di chuyển giữa các khu vực và phát tán mầm bệnh từ trại này sang trại khác.
Để hạn chế ruồi xâm nhập vào bên trong chuồng nên thực hiện:
- Lắp đặt lưới chắn ruồi với kích thước 16 lỗ/inch, ở khu vực giàn mát, cửa ra - vào chuồng, khu vực lấy phân ở phía sau chuồng, khu vực kho cám.
- Định kỳ 2 tuần/lần, cần kiểm tra lưới, đảm bảo không bị rách, hở.
- Trong quá trình kiểm tra nếu phát hiện có chỗ hở cần may vá lại. Đồng thời, vệ sinh lưới thường xuyên bằng nước, sử dụng máy bơm áp lực thấp đề vệ sinh để loại bỏ bụi bẩn.
- Hình 3. Lắp đặt lưới chân ruồi
Tiến hành xử lý phân gà
Cần lắp đặt hệ thống tải phân tự động, ở trại gà hậu bị/trại gà đẻ có quy mô khoảng 40.000 con.
- Chạy băng tải phân 1-2 ngày/lần
- Sau khi lấy phân xong, tiến hành thu gom phân rơi vãi
- Sử dụng vôi 10% ở vị trí này để hạn chế thu hút ruồi
Có thể thực hiện lắp đặt thêm hệ thống phun thuốc diệt ruồi bán tự động tại khu vực phía sau chuồng. Sử dụng thuốc diệt côn trùng permethrin + xà phòng nước 2% ( Liều: 2 lít permethrin /100 lít nước), thực hiện phun trong quá trình lấy phân để tiêu diệt ruồi, tránh trường hợp ruồi bay vào chuồng.
- Kết hợp sử dụng dây bắt ruồi Fly-end để hạn chế ruồi còn sót trong trại, và cũng như hạn chế nguồn sinh sổi nẩy nở tìm ẩn nguy cơ còn lại trong chuồng.
Hình 4 . Khách hàng sử dụng Fly-end của Tiến Thắng
Sử dụng phương pháp ủ phân vi sinh, ở trại gà đẻ có quy mô nhỏ khoảng 5.000 con. Sau 10 ngày gà lên lồng, tiến hành làm men vi sinh bằng cách:
- Sử dụng 5ml Cypermethrin + 1 lít nước, sau đó trộn đều với 3kg cám gạo hoặc mùn cưa và men vi sinh (Bacillus subtilis).
- Rải đều men vi sinh lên phân lần 1, tiếp tục rải lần 2 sau 2 tuần.
(Tuỳ theo độ ẩm của phân, định kỳ rải men vi sinh lên phân 2-4 tuần/lần )
- Đối với bề mặt phân vi sinh, định kỳ 1 lần/tuần phun Cypermethrin với liều 5ml +1 lít nước cho 18m² diện tích bề mặt, sau đó đảo phân vi sinh.
- Sau 3 tháng, cào phân cho phân vào bao buộc kín, vận chuyển bằng xe chuyên dụng, dọn vệ sinh chuồng nuôi sạch sẽ.
Ở các trại gà thịt, thường xuyên dọn chất độn chuồng dồn về phía giữa chuồng, để cách tường hông của chuồng ít nhất 1m, phun thuốc diệt côn trùng permethrin (liều: 5ml pha + 1 lít nước phun cho 9m² diện tích bề mặt). Chờ ít nhất 24 giờ cho thuốc diệt côn trùng có tác dụng, sau đó hốt phân và chất thải chăn nuôi cho vào bao, dùng dây buộc kín miệng bao rồi đưa ra khỏi chuồng nuôi.
Hình 5. Thu gom phân cho vào bao ở cuối lừa
Thực hiện vệ sinh cơ học
- Dọn dẹp, cắt cỏ, phát quang bụi rậm thường xuyên
- Thực hiện tiêu huỷ xác gà chết, bằng cách chôn hố và phải đảm bảo độ sâu từ 70-100cm
- Rải vôi bột 10% vào đáy hồ và bề mặt hố chôn.
- Sau khi đã chôn xác gà, phun thuốc sát trùng glutaraldehyde với liều 1/200
Ngoài ra, có thể áp dụng các phương pháp khác như: đốt xác, tiêu huỷ trong hồ xử lý có sử dụng men sinh học LS Biodor. Tuy nhiên, người chăn nuôi cần đảm bảo xác gà được phân huỷ hoàn toàn, tránh thu hút ruồi và tăng nguy cơ lây lan mầm bệnh.
- Định kỳ 1 tuần/lần phun thuốc permethrin + xà phòng nước 2% để diệt ruồi khu vực bên trong, bên ngoài chuồng nuôi, khu vực tập kết rác, khu vực tiêu hủy xác gà. Cẩn trọng không để thuốc tiếp xúc trực tiếp với người và vật nuôi.
Ruồi có tập tính tiết dịch tiêu hoá từ miệng lên bề mặt thức ăn để chuyển thành dạng lòng trước khi đưa vào ăn. Do đó, dù không phun trực tiếp thuốc diệt côn trùng lên ruồi nhưng khi chúng đậu lên các bề mặt đã được phun thuốc vẫn có khả năng bị tiêu diệt.
- Kết hợp sử dụng dây bắt ruồi Fly-end để hạn chế ruồi còn sót trong trại, và cũng như hạn chế nguồn sinh sổi nẩy nở tìm ẩn nguy cơ còn lại trong chuồng.
THÔNG TIN SẢN PHẨM
THÀNH PHẦN:
- Styrene Copolymer: 5-10%
- Synthetic Resin: 40-60%
- Paraffin oil: 30-50%
- Một dải màu vàng làm bằng Polypropylen
ƯU ĐIỂM:
- An toàn 100%
- Không độc hại
- Thân thiện môi trường
- Không ô nhiễm
- Không có thuốc thực vật/ thuốc côn trùng
HƯỚNG DẪN CÁCH SỬ DỤNG: Xem tại đây
Video khách hàng đã sử dụng sản phẩm Fly-End - Dây vẫy bắt ruồi của Tiến Thắng
Thực hiện kiểm soát an toàn sinh học bên trong trại chăn nuôi
- Dép và ủng vệ sinh sạch sẽ, loại bỏ hoàn toàn phân bám trên bề mặt
- Đối với xe thu gom phân phải vệ sinh sạch sẽ, phun sát trùng toàn bộ bề mặt bằng thuốc sát trùng glutuaraldehyde và đi qua hồ lăn vôi trước khi di chuyển vào khu vực chăn nuôi.
- Kiểm soát ruồi trong quá trình mổ khám
Mổ khám gà là một trong những phương pháp để chẩn đoán bệnh được sử dụng rộng rãi hiện nay. Tuy nhiên trong quá trình mổ khám, máu và dịch tiết của gà có thể vấy nhiễm ra môi trường và thu hút ruồi. Điều này sẽ làm tăng nguy cơ ruồi mang theo mầm bệnh và phát tán đến các khu vực khác trong trại.
Sau khi thực hiện mổ khám thu gom hết tất cả rác thải, xác gà, mô bệnh phẩm... cho vào túi ni-lông và thực hiện tiêu huỷ theo đúng yêu cầu kỹ thuật.
Tiến hành vệ sinh và sát trùng toàn bộ khu vực mổ khám bằng thuốc sát trùng glutaraldehyde liều 1/100 để loại bỏ máu và hạn chế mùi hôi, từ đó giảm thiểu nguy cơ thu hút ruồi và ngăn ngừa phát tán mầm bệnh.
- Ruồi là động vật trung gian có thể mang và truyền nhiều mầm bệnh quan trọng trong chăn nuôi gà. Để kiểm soát ruồi hiệu quả, người chăn nuôi phải áp dụng đồng bộ các biện pháp cơ học, hoá học và sinh học, đồng thời tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình an toàn sinh học trong trại chăn nuôi. Từ đó giúp bảo vệ đàn gà trước nguy cơ lây lan dịch bệnh từ ruồi, góp phần đảm bảo năng suất chăn nuôi.
Tài liệu tham khảo
Wanaratana S., Amonsin A, Chaisingh A., Panyim S., Sasipreeyajan J., Pakpinyo S., 2013. Đánh giá thực nghiệm ruồi nhà là vật trung gian truyền bệnh cúm gia cầm H5N1 ở gà. Avian Dis. 57(2):266-72.
- Chakrabarti, D. J. King, C. J. Cardona, A. C. Gerry, 2008. Sự tồn tại của virus gây bệnh Newcastle ngoại lai (ENDV) ở Musca domestica và Fannia canicularis bị nhiễm trong phòng thí nghiệm. Avian Dis., 52, tr. 375-379.
The poultrysite, 2018. Quản lý ruồi: Giám sát và kiểm soát. https://www.thepoultrysite.com/articles/fly-management-sur-veillance-and-control.
